''...Köy Enstitüsü Edebiyatının öncü ve en etkili ürünlerinden biri, “Bizim Köy”, Mahmut Makal’ın uzun süre Varlık dergisinde de yayımlanmış köy notlarından oluşuyordu. Bizim Köy 1940’ların köyünün yoksulluğunu, geriliğini, hurafelere bağlılığını acımasız bir gözlemcilikle ortaya koyarken, ülke edebiyatına gözardı edilen bir gerçeği de taşımış oluyordu.
1950 yılının başında yayımlanan Mahmut Makal’ın kitabı, olağanüstü bir ilgi ve yankı yarattı. Kısa süre sonra yapılan seçimlerde DP’nin iktidar partisi CHP’ye karşı yürüttüğü propagandada yoğun bir biçimde kullanıldı ve iktidara gelmesinde etkili oldu. Mahmut Makal, daha sonra DP iktidarında baskı gördüğünde, başlarda kendi yazdıklarını iktidara karşı kullanan partinin kendisine yaptıklarını acı acı anacaktır.
Bizim Köy’ün etkisi ülke sınırlarını aştı ve uluslararası yankı yaptı. Köy Enstitüsü mezunu bir başka yazar Sami Gürel’in anlattıklarına göre, bulunduğu uçak zorunlu bir nedenle Bakırköy havaalanına inen Ernest Hemingway, kendisini ziyarete gelen gazetecilere Mahmut Makal’ı sordu ve görüşmek istedi. Ancak kısıtlı zaman nedeniyle bu görüşme gerçekleşmemiştir. Mahmut Makal, gördüğü ilgiyle İtalya’ya davet edilmiş ve burada bir süre üniversitede ders vermiştir.
Köy Enstitülü yazarlar özellikle öykü ve romanda köy gerçekliğini ortaya koyan eserler vermişlerdir.Köy Enstitülülerin en çok etkilendikleri yazar Sabahattin Ali’nin gerçekçi yöntemiyle, biyografik öykü ve romanlarla başlayarak, köylülerini, köy gerçeğini anlatmışlardır. Bu yazarların en çok eser verenleri ve tanınanlarını şöyle sıralayabiliriz: Mahmut Makal, Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Dursun Akçam, Yusuf Ziya Bahadınlı, Mehmet Başaran, Ümit Kaftancıoğlu, Osman Şahin, Hasan Kıyafet, Behzat Ay, Ali Yüce, Adnan Binyazar, Kemal Burkay.
Daha çok deneme inceleme türünde eser veren Köy Enstitülü yazarların, romancılar kadar olmasa da, tanınmışları ise şunlardır: Emin Özdemir, Sami Gürel, Osman Bolulu, Mehmet Aydın, Abbas Cılga, Abdullah Özkucur, İsa Öztürk, Pakize Türkoğlu, H. Nedim Şahhüseyinoğlu, Refet Özkan.
Bu isimlere, tanınmamış, bir veya birkaç kitap yazmış onlarca Köy Enstitülü yazar eklenebilir. Köy Enstitülerinin mezun sayısına göre çok büyük oranda yazar yetiştiren eğitim kurumları olmasında, izlenen okuma yazma eğitiminin ve geniş bir özgürlük ortamında edebiyat tartışmaları yapılabilmesinin büyük payı olduğu anlaşılıyor.''B. Sadık Albayrak
*
FOTOĞRAF: İvriz Köy Enstitüsü...
