''Fabrikanın temelleri 25 Ağustos 1935'te atılmış, yapımı 18 ayda tamamlanmış ve 9 Ekim 1937'de açılmıştır. Bina ve makineler dahil, 8 milyon liraya mal olmuştur.
Fabrikanın, 28 bin iğ ve 800 otomatik tezgah ile çalışmaya başlaması ve 2.400.000 kilo iplik işlemesi planlanmıştır. Bununla 20 milyon metre basma imal edilecektir.
Fabrika 15 bin ton kömür yakacaktır.
Fabrika her gün en fazla 2400 işçi çalıştıracak ve ücret olarak senede 1 milyon lira ödeyecektir.
Fabrikanın, 28 bin iğ ve 800 otomatik tezgah ile çalışmaya başlaması ve 2.400.000 kilo iplik işlemesi planlanmıştır. Bununla 20 milyon metre basma imal edilecektir.
Fabrika 15 bin ton kömür yakacaktır.
Fabrika her gün en fazla 2400 işçi çalıştıracak ve ücret olarak senede 1 milyon lira ödeyecektir.
Fabrika, beş kısımdan oluşmuştur: Dokuma bölümü, Basma bölümü, Desen bölümü, Gravür bölümü ve Baskı kısmı... Basma, Desen, Gravür bölümünden geçen kumaşlar, Dokuma bölümünde, yarısı elektronik olmak üzere 768 tezgahta dokunacaktır. Günlük dokuma, 62 bin ile 64 bin metre arasındadır. Baskı bölümünde ise 4 baskı makinesi vardır. Burada farklı renk ve desenlerde günlük ortalama 85 bin metre basma yapılacaktır.
Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası, sosyalist ülkeler de dahil, dünyada görülmemiş bir 'sosyal' niteliğe sahiptir. Evet, fabrika kurulurken Sovyet modeli esas alınmıştır ama genç cumhuriyetin genç mühendisleri Türk devrimine has, çok özgün bir eser ortaya çıkarmayı başarmışlardır. Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası, 1930'ların dünyasında bir benzerine daha rastlanmayacak kadar özgün bir 'sosyo-kültürel' ekonomi projesidir.
İşte Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası'nın şaşırtan özellikleri:
1. Fabrika, balolar, danslar ve partiler düzenlemiştir.
2. Fabrikada sinema salonu vardır.
3. Fabrika Halkevi kurmuştur.
4. Fabrikanın korosu vardır. Fabrikada, çalmayı bilen işçilerin kullanımlarına açık bir de
piyano vardır.
5. Fabrikanın hamamı vardır.
6. Fabrikanın ressamları vardır.
7. Fabrikanın spor kulübü vardır.
8. Fabrika halka bedava basma dağıtmıştır.
9. Fabrikada işçi hakları üst düzeydedir.
10. Nazilli'nin kabusu haline gelen sıtma hastalığı fabrikanın sağlık ekibi tarafından
kurutulmuştur.
11. Ayrıca bir işçi radyosu ve işçi çocukları için 26 yatak ve 40 mevcutlu bir kreş
kurulmuştur. İşçiler ve memurlar, fabrikanın hemen önünde özel olarak inşa edilen 264
dairelik ve 1000 kişilik lojmanlarda çok uygun bir ücretle kalırken, bekar işçiler için 350
kişilik bir 'Bekar İşçi Pavyonu' vardır.
12. Lojmanda kalamayan işçi ve memurları şehirden fabrikaya taşımak için düzenli seferler
yapan Gıdı Gıdı adı verilen mini bir tren kullanılmıştır.
13. Fabrika işçilerinin yiyecek ve giyeceklerini temin etmek için fabrika bünyesinde bir
kooperatif vardır.
14. Fabrikanın ar-ge bölümü vardır.
15. Fabrikanın elektrik ve su santralleri vardır: Fabrika, bir dönem hem kendi elektrik
ihtiyacını hem de Nazilli kentinin elektrik ihtiyacını kendi bünyesindeki bir elektrik
santraliyle sağlamıştır.
İşte Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası... İşte Atatürk'ün 'Sosyal Fabrika Projesi'nin ilk uygulaması... İşte genç cumhuriyetin, halkına, insanına, işçisine bakışı...
1. Fabrika, balolar, danslar ve partiler düzenlemiştir.
2. Fabrikada sinema salonu vardır.
3. Fabrika Halkevi kurmuştur.
4. Fabrikanın korosu vardır. Fabrikada, çalmayı bilen işçilerin kullanımlarına açık bir de
piyano vardır.
5. Fabrikanın hamamı vardır.
6. Fabrikanın ressamları vardır.
7. Fabrikanın spor kulübü vardır.
8. Fabrika halka bedava basma dağıtmıştır.
9. Fabrikada işçi hakları üst düzeydedir.
10. Nazilli'nin kabusu haline gelen sıtma hastalığı fabrikanın sağlık ekibi tarafından
kurutulmuştur.
11. Ayrıca bir işçi radyosu ve işçi çocukları için 26 yatak ve 40 mevcutlu bir kreş
kurulmuştur. İşçiler ve memurlar, fabrikanın hemen önünde özel olarak inşa edilen 264
dairelik ve 1000 kişilik lojmanlarda çok uygun bir ücretle kalırken, bekar işçiler için 350
kişilik bir 'Bekar İşçi Pavyonu' vardır.
12. Lojmanda kalamayan işçi ve memurları şehirden fabrikaya taşımak için düzenli seferler
yapan Gıdı Gıdı adı verilen mini bir tren kullanılmıştır.
13. Fabrika işçilerinin yiyecek ve giyeceklerini temin etmek için fabrika bünyesinde bir
kooperatif vardır.
14. Fabrikanın ar-ge bölümü vardır.
15. Fabrikanın elektrik ve su santralleri vardır: Fabrika, bir dönem hem kendi elektrik
ihtiyacını hem de Nazilli kentinin elektrik ihtiyacını kendi bünyesindeki bir elektrik
santraliyle sağlamıştır.
İşte Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası... İşte Atatürk'ün 'Sosyal Fabrika Projesi'nin ilk uygulaması... İşte genç cumhuriyetin, halkına, insanına, işçisine bakışı...
Atatürk, Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası'nda
Türkiye'de devlet eliyle kurulan bu ilk basma fabrikasını 9 Ekim 1937'de bizzat Atatürk açmıştır. Atatürk, Ege manevraları için bölgede bulunan ordu komutanlarıyla ve yöneticilerle birlikte açılışa gelmiştir. Atatürk'ün açılışını yaptığı ilk ve son fabrika olan Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası'nın açılışına verilen önem, asker-sivil neredeyse bütün devlet erkanının açılışa katılmasından da bellidir.''
